BİR’in Gücüne İnananlardan Kitlelere: Paya Dayalı Kitle Fonlama Platformlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı

Finansal piyasaların en büyük eksikliklerinden biri olan ölçeklenememiş şirketlerin hatta şirket aşamasına gelememiş oluşumların, finansmana ulaşabilme veya yüksek maliyet sorunu paya dayalı kitle fonlama platformları ile aşılabilmektedir. Bu sorunun aşılmasıyla birlikte ekonomilerde büyük kazanımlar meydana gelmektedir. Finansmana ulaşma problemi yaşayan girişim şirketlerinin potansiyelleri, gün yüzüne çıkabilmekte hatta ölçeklenebilmektedir. Yatırımcıların, riskli bir enstrüman olan girişim şirketlerine doğrudan yatırım yapabilme olanağı sağlayarak portföylerini çeşitlendirme imkânı sunmaktadır. Bu olanakta kaynakların etkin dağılımını sağlayarak riskin tabana yayılmasına imkân vermektedir.

Potansiyelleri finansmanla buluşturmak ve etkin kaynak dağılımını sağlamak ekonomik büyümeyi hızlandırmakta ve halkın refah seviyesini arttırmaktadır.

Paya Dayalı Kitle Fonlama Platformları Nasıl Çalışır?

Girişimciler platform üzerinde başvuruda bulunarak bir kampanya bilgi formu (izahname niteliği taşıyan bir belge) oluştururlar. Kampanya bilgi formunda ürünlerinden pazar verilerine, pazar verilerinden finansal fizibilitelere kadar yapacakları/yaptıkları işlerinin bütün detayını A’dan Z’ye kadar anlatırlar. Detaylı inceleme ve araştırmalardan sonra bu formlar son halini alır. En son aşamada platformun yatırım komitesine sunum yapılır ve alanlarında deneyimli ve uzman olan yatırım komitesi üyeleri yatırım potansiyellerine göre karar alırlar. Yatırım komitesinin olumlu sonucundan sonra kampanya bilgi formu onaylanır ve yatırım turunun başlama kararı alınır. Kampanya süreci boyunca girişimciler hedefledikleri yatırım tutarını halktan toplamaya çalışırlar. Hedefledikleri fonun tamamını toplayabilen girişimciler, yatırım turunu başarılı bir şekilde tamamlar ve finansal kapanış aşamasına geçilir. Kampanya süreci boyunca Takasbank’ta rehin tutulan para, finansal kapanış sürecinin tamamlanmasından sonra girişim şirketine aktarılır ve yatırımcıların yatırdıkları tutara karşılık gelen paylar MKK üzerinden kaydileştirilir.

Türkiye’de Paya Dayalı Kitle Fonlama Platformlarının Geldiği Seviye

Türkiye’de şu an SPK tarafından listeye alınan 11 paya dayalı kitle fonlama platformu vardır. Bu 11 platformların sadece 7 tanesi aktif durumdadır. Türkiye’nin en aktif ve ilk faaliyete geçen platformu olan fonbulucu ilk kampanyasının 11 Mayıs 2021 tarihinde yayınlanmasından bu yana birçok başarıya imza attı. Bu zamana kadar platform üstünde 500 milyonun üzerinde para toplandı ve girişimcilere 74 kampanya sonucunda 400 milyona yakın fon aktarıldı. Pazarın lider konumunda olan fonbulucu, Türkiye’deki kitle fonlama pazarının %80’ini oluşturmaktadır.

Paya Dayalı Kitle Fonlama Platformlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı

Türkiye gibi gelişmekte olan, çok ciddi ara malı ve enerji ithalatı yapan ülkelerin büyümesi için katma değerli üretim tek çözüm yoludur. Bu ülkeler mevcut üretim düzeyini arttırabilmek için ara malı ve enerji ithalatını da arttırmaları gerekmektedir. Döviz kuru bakımından da kırılgan olan ülkeler döviz kurunda ciddi fiyat artışları karşısında enflasyonist bir ortama mahkûm kalabilmektedirler. Bu ülkelerin benzer bir noktası daha olan yurtiçi tasarrufların yeterli olmamasından dolayı yabancı sermayeye ihtiyaçları vardır. Yukarıda anlattığım üç durum bu ülkelerin, rezerv para birimi sahiplerinin faiz politikalarını takip etmeye itmektedir. Ve yatırımcılara rezerv para birimlerinin faiz oranlarının üstünde bir faiz politikası izlemeye zorlamaktadır. Bütün bu durumlar odağında gelişmekte olan ülkelerin izlemesi gereken yol, yapısal reformlar eşliğinde katma değerli üretimdir.

Girişimciler bu ortamda fon bulması en zor olan gruptur. Çünkü mevcut finansal yapı somut olana bakmaktadır. Bu somut duruma göre girişimciler fon bulma veya ucuz fon bulabilme ihtimalini arttırabilmektedir. Tam bu noktada kitle fonlama platformları ortaya çıkmaktadır.

Tezimi doğrulabilmek adına Schumpeter’in “yaratıcı yıkım” (creative destruction) teorisinden bahsetmek istiyorum. Schumpeter’e göre yeni ve daha yüksek kaliteli ürün ortaya koyan firmaların, eski ürünleri üretmeye devam eden ve mevcut teknolojiyi takip edemeyen firmaların süreç içerisinde yok etmesine yol açacağını bahsetmektedir. Ve bu teori piyasa da çok fazla doğrulanmıştır. Schumpeter’in bunun yanında girişimcilerin oynadığı önemli rollerinden bazılarını da bahsetmiştir. Şöyle ki girişimciler inovasyon yaparak ya da mevcut ürün/hizmetleri dizayn ederek iktisadi gelişme için önemli roller oynayabileceğinden bahsetmektedir. Buradan çıkarımla ülkelerin girişimcilik ekosistemi ne kadar gelişmişse aslında katma değerli üretim altyapısı o kadar gelişmiş olacağını söyleyebiliriz.

Özetle ülkelerin girişimcilik ekosisteminin önemli paydaşlarından olan paya dayalı kitle fonlama platformları ülkelerin gelişmesi için önemli rol oynamaktadır. Aslında incelememizi bir adım daha ileriye taşırsak ülkelerin paya dayalı kitle fonlama platformları ne kadar gelişmişse aslında girişimcilik ekosistemi de o kadar gelişmiş çıkarımını yapabiliriz. Çünkü girişim yatırımcılığı riskli bir enstrümandır ve üst düzey yatırımcılar yer almaktadır. Paya dayalı kitle fonlama platformları ile aslında bu risk tabana yayılmaktadır. Her yatırımcının tasarruflarını değerlendirebilme imkânı sunmaktadır. Kitleler fazlalaştığı zaman aslında girişimcilere de destek bir o kadar artmış olmaktadır. Paya dayalı kitle fonlama platformlarının ortaya koyduğu verim ve gelişim ortadadır. O yüzden BİR’in gücüne inananlardan kitlelere ulaşmak bu hedefler doğrultusunda kritik rol oynamaktadır.